Zaburzenia analizy słuchowej

Percepcja słuchowa to zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców fonicznych. Odbiór słyszanych dźwięków jest możliwy dzięki analizatorowi słuchowemu, składa się on z:

receptora odbierającego bodźce słuchowe (narząd Cortiego w uchu), przekazującego je na pobudzenia nerwowe;
drogi słuchowej doprowadzającej pobudzenia nerwowe do mózgu (nerwy słuchowe);
części korowej analizatora będącej miejscem dokonywania analizy i syntezy bodźców słuchowych;
nerwów odśrodkowych przekazujących impulsy do mózgu.

Prawidłowa identyfikacja i różnicowanie bodźców dźwiękowych jest podstawą słyszenia
mowy, jak również mechanizmu czytania, pisania ze słuchu, z pamięci itp. Odbiór mowy polega na zidentyfikowaniu zasłyszanych dźwięków, a następnie na powiązaniu ich z zasłyszaną treścią. Percepcja mowy jest więc procesem złożonym, w którym uczestniczą:
-słuch fizjologiczny,
-słuch fonematyczny, czyli umiejętność różnicowania dźwięków mowy,
-pamięć słuchowa wyrazów,
-umiejętność kojarzenia wzorców słuchowych wyrazów z odpowiednimi pojęciami,
-umiejętność rozszyfrowywania związków występujących między wyrazami w zdaniu (rządu, zgody, przynależności) umożliwiająca zrozumienie znaczenia poszczególnych wyrazów oraz treści całej wypowiedzi.

Słuch fizjologiczny umożliwia odbiór i różnicowanie sygnałów słuchowych. Zależnie od
natężenia są one odbierane jako szmery lub szumy. Słuch fizjologiczny warunkuje wykształcenie się słuchu fonematycznego, czyli umiejętności różnicowania najmniejszych elementów składowych wyrazów (fonemów) i odgrywa najważniejszą rolę w odbiorze i różnicowaniu dźwięków mowy pod względem fonetycznym.
W oparciu o dobrze rozwinięty słuch fonematyczny rozwijają się operacje świadomej analizy i syntezy słuchowej. W odróżnieniu od innych operacji percepcyjnych, ze względu na swój abstrakcyjny charakter są dla dziecka bardzo trudne i rozwijają się spontanicznie.
Trudności w analizie wynikają często z faktu, iż wyraz w rozbiciu na poszczególne głoski brzmi inaczej niż w całości. Ta sama trudność dotyczy syntezy- scalanie izolowanych głosek daje inny obraz słuchowy danego słowa i utrudnia jego zrozumienie.
Prawidłowej analizy słuchowej głosek należy uczyć dzieci w trakcie celowo organizowanych ćwiczeń. Szczególnie ważne jest to w czasie nauki pisania i czytania- wówczas procesy te należy poprzedzić dłuższym okresem ćwiczeń słuchowych i dopiero po opanowaniu przez dziecko podstawowych operacji analizy i syntezy słuchowej przechodzić do nauki czytania i pisania.