Właściwe wyniki wychowawcze warunkują zgodność oddziaływań wychowania instytucjonalnego i naturalnego, zmierzające do tych samych celów. Wśród środowisk wychowawczych naturalna rodzina ma szczególne znaczenie w rozwoju i wychowaniu dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa. Stąd też wynika konieczność stałej i bliskiej współpracy przedszkola z rodzicami. Właściwie zorganizowana współpraca z rodzicami – to jeden z istotnych czynników osiągania przez przedszkole dobrych wyników w pracy wychowawczej. Sposób organizowania tych kontaktów, ich charakter i udział rodziców w życiu przedszkola zależą w dużej mierze od środowiska, w którym znajduje się placówka. Środowisko i jego potrzeby powinny wyznaczać nauczycielom kierunki działania najbardziej korzystne dla dzieci, rodziców i placówki przedszkolnej. Niezależnie jednak od środowiska, w jakim przedszkole się znajduje, należy dążyć do zrealizowania podstawowych zadań wynikających ze współpracy z rodzicami, do których należy zaliczyć:
•rozszerzanie i pogłębianie wiedzy rodziców o dziecku,
•wspólne ustalenie z rodzicami jednolitych form oddziaływania wychowawczego w stosunku do poszczególnych wychowanków,
•włączanie rodziców do rozwiązywania wychowawczych i organizacyjnych problemów przedszkola,
•podnoszenie kultury pedagogicznej rodziców.
Wymienione zadania pozostają ze sobą w bardzo ścisłym związku i wzajemnie się warunkują,
a wszelkie formy kontaktu z rodzicami prowadzą do realizacji, w sposób bezpośredni lub pośredni każdego z nich.
Współpraca przedszkola z rodzicami ma także szersze znaczenie społeczne jako niezbędny warunek skutecznej działalności tej instytucji. Zadania bowiem, które spełniają rodzice współdziałając z przedszkolem w wychowaniu dzieci, przyczyniają się do realizacji ogółu funkcji przedszkola, warunkujących jego udział w upowszechnianiu oświaty i kultury. Współcześni rodzice szukają dla swego dziecka dobrego przedszkola. Nie zawsze zadowala ich to blisko domu. Dobre przedszkole zdaniem rodziców powinno: zapewniać dziecku poczucie bezpieczeństwa, oferować dobry program dydaktyczny, być zadbane i estetyczne, cieszyć się dobrą opinią wśród innych rodziców. Opinia rodziców to ważna i pożyteczna informacja dla przedszkola planującego swoje działania, która w znacznym stopniu może przyczynić się do poprawy jakości jego pracy. „ …
Jakość to jest to, co zadowala, a nawet zachwyca klienta”. Tak więc miarą jakości usług przedszkola jest stopień zadowolenia rodziców. Rodzice jako klienci przedszkola powierzają mu swoje dzieci. Obowiązkiem przedszkola jest współdziałanie z rodzicami w celu stworzenia dzieciom optymalnych warunków skorzystania z możliwości edukacyjnych oferowanych przez przedszkole.
Zmieniająca się sytuacja ekonomiczna, pojawiające się przedszkola konkurencyjne, niż demograficzny – wszystko to, zmusza nas do poszukiwania coraz doskonalszych form współpracy, na tyle skutecznych, aby pozyskać przyszłego „klienta” i utrzymać go.
Wychowanie przedszkolne, zdaniem prof. Mialareta, wśród wielu innych ma jeszcze jedną ważną rolę do spełnienia: „ … wyszkolić rodziców tak, aby stali się światłymi współpracownikami” w ujednoliceniu oddziaływań na dzieci. Nie powinny one bowiem być pod wpływem dwu różnych systemów wychowawczych – rodziny i instytucji wychowawczej. Wiele cierpliwości i konsekwencji ze strony nauczycieli wymaga współdziałanie z rodzicami, ale trud na pewno się opłaci, nawet gdy końcowy efekt nie będzie w pełni zadowalający. Aktywny udział rodziców w procesie wychowania i edukacji dzieci w przedszkolu ma ogromne znaczenie dla wszystkich podmiotów edukacji. Potrzeba nawiązywania bliskich, partnerskich kontaktów między nauczycielami i rodzicami wynika z jednej strony z konieczności przezwyciężania zagrożeń dotykających oba środowiska, z drugiej zaś podyktowana jest dokonującymi się przemianami edukacyjnymi.
W ostatnich latach obserwuje się systematycznie rosnące w środowisku rodziców przekonanie o znaczeniu i celowości instytucjonalnego wychowania i kształcenia. Rodzice coraz częściej wyrażają chęć korzystania z opieki przedszkolnej, postrzegając przedszkole jako instytucję stwarzającą dziecku okazję do rozwoju. Coraz większa liczba rodziców jest zainteresowana zwiększeniem swojego udziału w procesie instytucjonalnego wychowania i kształcenia. Jak pisze Maria Dunin – Wąsowicz „ dzisiejsi rodzice przestali już być biernymi konsumentami usług oświatowych”. Zaczynają przywiązywać coraz większą wagę do jakości wychowania przedszkolnego. Duża część rodziców jest gotowa do podjęcia odpowiedzialnego działania wspólnie z przedszkolem i tej szansy nie wolno zaprzepaścić. Wskazują oni na potrzebę stałego współdziałania z nauczycielem, są gotowi do szczerych kontaktów opartych na zaufaniu, dostrzegają korzyści z nich płynące, co może dać początek nowej jakościowo współpracy. Współpraca przedszkola z rodzicami musi być planowa ( przemyślana, wspólnie uzgodniona, satysfakcjonująca ), a nie spontaniczna ( okazjonalna, incydentalna, sporadyczna ). Tylko planowane działania, wzmacniające wzajemne kontakty i akceptowane zarówno przez przedszkole, jak i rodzinę „ będą zarazem działaniami na rzecz polepszenia socjalizacyjno – wychowawczych możliwości współczesnych rodzin, wspomagającymi bardzo dziś ograniczone możliwości i umiejętności pedagogiczne rodziców – bezradnych wobec zagrożeń, jakie stwarza współczesna cywilizacja w odniesieniu do socjalizacji dzieci.”
Planując efektywną współpracę z rodzicami, należy pamiętać, że rodzice jako główni klienci przedszkola powinni czuć się ważni i potrzebni. Aby chcieli z przedszkolem współpracować, muszą znaleźć w nim odpowiedni klimat; być przekonani, że zarówno im, jak i nauczycielom przyświeca wspólny cel – tworzenie jak najlepszych warunków rozwoju dziecka. Tworzenie klimatu wzajemnego zaufania, ciepłej i przyjaznej atmosfery sprzyja wzajemnemu poznaniu się, wyzwalaniu inicjatyw, pozyskaniu rodziców jako sojuszników przedszkola. Stają się oni naszymi partnerami – a z partnerem trzeba rozmawiać i uzgadniać wspólne sprawy – te, które go dotyczą. Dzięki bliskim i stałym kontaktom obie strony mogą czerpać wiele korzyści. Nauczyciele dzięki dobrym relacjom z rodzicami więcej wiedzą o dziecku, wiec łatwiej im się pracuje. Czują się bezpieczniej, wiedzą, że ich praca znajduje zrozumienie, że nie działają w próżni. Mają możliwość korekty działań wychowawczych, tak, żeby jak najlepiej zaspokajały potrzeby dzieci. W trudnych sytuacjach mogą liczyć na współpracę rodziców, czują się docenieni, traktowani jak partnerzy. Są też śmielsi w proszeniu o pomoc i dzieleniu się trudnościami. Rodzice z kolei mają więcej informacji o dziecku, lepiej je poznają, zaspakajają ciekawość i poczucie dumy z własnego dziecka. Czują się bezpiecznie wiedząc, że w każdym momencie spotkają się ze zrozumieniem i zainteresowaniem u nauczyciela. Mają również możliwość zwiększania swoich kompetencji wychowawczych, a w sytuacjach kryzysowych mogą sprawniej udzielić pomocy dziecku. Czują się też ważnymi osobami i partnerami w wychowaniu, są też śmielsi w proszeniu o pomoc i dzieleniu się trudnościami.
Reasumując, wpływ rodziny i przedszkola na rozwój dziecka będzie tym korzystniejszy, im bliższe kontakty nawiążą ze sobą rodzice i nauczyciele. Dążenia obu stron powinny zmierzać do kształtowania relacji opartych na humanistycznych wartościach, przybierających postać autentycznej, partnerskiej i podmiotowej współpracy. Wymierne korzyści z takich kontaktów odniesie tak przedszkole jak i rodzina, a przede wszystkim samo dziecko, które „aby korzystać z doświadczeń dla własnego rozwoju, musi czuć, że rodzice i nauczyciele wzajemnie się akceptują i współdziałają ze sobą nie na zasadzie rywalizacji, ale dwupodmiotowej, partnerskiej interakcji.” Szansą na pozyskanie rodziców jest między innymi wypracowanie nowych, atrakcyjnych form wzajemnych kontaktów oraz udoskonalanie dotychczas realizowanych form współpracy, co pozwoli jej uczestnikom odczuć sens i wartość podejmowanych wspólnie zadań.
Opracowanie: Izabela Onisk
Bibliografia:
1. Dudzińska I., Współpraca nauczyciela z rodzicami, Warszawa 1983.
2. Dunin – Wąsowicz M., Dlaczego wychowanie przedszkolne?, Wychowanie w Przedszkolu,1991 nr 10.
3. Guz S., Edukacja przedszkolna w okresie przemian, Warszawa 1996.
4. Knapik A., Jak pomóc dzieciom i rodzicom, Wychowanie w Przedszkolu, 2001 nr 6.
5. Lubomirska K., Przedszkole, rzeczywistość i szansa, Warszawa 1997.
6. Sawicka A., Współpraca przedszkola z rodzicami, Warszawa 1991.
7. Szlendak A., Nasi partnerzy, Wychowanie w Przedszkolu, 2003 nr 2.
8. Szumna D., O nową jakość pedagogicznych relacji przedszkola i rodziny, Wychowanie w Przedszkolu, 2002 nr 6.
9. Tyszka Z., Istotne zmiany w socjalizacji rodzinnej, Problemy Rodziny, 2000 nr 2/3.
